The Beautiful and Damned: F. Scott Fitgerald'dan Aşk, Evlilik, Gençlik, Zenginlik ve Yüzeysellik Üzerine

Amerikan popüler kültürünün ilk edebi ünlülerinden F. Scott Fitzgerald, şu sıralar Baz Luhrmann'ın yeni The Great Gatsby uyarlaması ile gündemde. Filmi henüz görmedim, o yüzden o konuda söyleyebileceğim henüz bir şey yok, zaten Fitzgerald da bambaşka bir kitabıyla benim gündemimde birkaç aydır. Söz konusu ve bu yazımın konusu kitap dilimize ne yazık ki henüz çevrilmemiş The Beautiful and Damned.
The Beautiful and Damned'in dilimize çevrilmemiş olması, beni bu yazıyı yazıp yazmama konusunda epey bir ikileme düşürdü açıkçası. En sonunda kitap benim için bu ilkbaharın bir anlamda soundtrack'i olduğundan ve kendisini yazarın en bilinen romanı The Great Gatsby'den çok daha fazla sevdiğimden hakkında yazmadan edemedim.
The Beautiful and Damned, The Great Gatsby gibi 1920 Amerika'sında yani "Jazz Age"de geçiyor. Ana karakterleri, öksüz, yetim ancak çok varlıklı elit Anthony Patch ile görür görmez aşık olduğu burnu havada Gloria. Anthony ve Gloria, evleniyor ve Anthony'nin statüsüne ve Gloria'nın keyfine yaraşır bir lüks ve parti hayatı yaşamaya başlıyorlar. Dönem 1920'ler, yer de New York olduğundan Jazz, partiler, dans romanın büyük bir parçası. Anthony ve Gloria'nın kusursuz ve pürüzsüz olması beklenen evliliğine, Anthony'nin tek para kaynağının ailesinden kalan hisse senetleri ve gelecekten en büyük umudunun zengin iş adamı dedesinden kendisine kalacak mirası olması ket vuruyor. Çünkü Anthony'nin dedesi, Anthony ve Gloria'nın aksine tam bir "moralist" ve çiftin içki, parti, dans ve müzik ile geçen aylak hayatını onaylamıyor. 
The Beautiful and Damned'in okumamış olanlar için daha fazla ayrıntısına girmek istemediğim bu olay örgüsü, tüm bunlar olurken Fitzgerald'ın mercek altına aldığı evlilik, çalışmak, gençlik, para, güzellik gibi temel meseleler karşısında benim için ikinci planda kaldı. Kitap hakkında okuduğum yorumların çoğunda okuyucuların fazla yüzeysel bulduğu, nihayetinde "yaşlanmak" meselesine bağlanan Gloria'nın güzellik takıntısını, devamlı Anthony'nin ona layık olup olmadığını sorgulamasını, mağrurluğunu bile söz konusu olan şeyin genç bir çiftin evliliği olduğunda çok yerinde ve iç görülü buldum. Gloria'nın bu "kusurlarına" paralel olarak Anthony'nin karısı tarafından eleştirilmesine ve küçümsenmesine neden olan "çalışmak" kavramı ile ilgili sıkıntılarının, varoluşsal sancılarının ve alkol problemlerinin, romanın tarihsel bağlamının dışında da vurucu olduğu düşündüm. Anthony'nin en yakın üniversite arkadaşları olan yan karakterler Richard Caramel ve Maury Noble da aynı şekilde 20-30 yaşlar arasında hayatını şekillendirme sürecinde olan eğitimli genç insanlara çok tanıdık gelecek sorunları ve kaygılarıyla beni olumlu anlamda çok şaşırttılar. 

The Beautiful and Damned'in belli bir yaş grubuna ait karakterleri çok spesifik ve kendine özgü bir zaman diliminde bu kadar zamansız olarak çizebilmesi, Fitzgerald'ın neyse ki bu romandaki tek başarısı değil. Romanın iskeletinin büyük bir bölümü, Anthony ve Gloria'nın hastalıklı ilişkisine dayanıyor. Fitzgerald'ın en az kendisi kadar ünlü bipolardan muzdarip karısı ile olan ilişkisinden etkilenerek yarattığı iddia edilen bu ilişki, gerçekten çok inişli çıkışlı, aşk-nefret-küçümseme arasında çok sık ve çok çabuk gidip gelen bir ilişki. Çiftin hayattan beklentileri ve yaşam biçimleri birbirlerine çok uygun olsa da, birbirlerinden beklentileri ve kendi özgüven/kibir problemleri ortaya çok ilginç bir evlilik portresi çıkarıyor. Hatta bu romandan sonra Fitzgeraldlar benim için çok daha merak edilir oldu bile diyebilirim. Özellikle de Zelda'nın biyografisi ve onun bu romandaki Gloria reenkarnasyonu iddiaları, hem Fitzgerald'ı Gatsby ile tanıdığım Amerikan materyalizmi eleştirmeninin de ötesinde bir yere taşıdı gözümde, hem de diğer romanlarında bu romandaki iç görüyü bulabileceğime dair umutlarımı arttırdı. 
Kısacası, Gatsby'nin rüzgarına kapılmış, Amerikan edebiyatına meraklı ve Türkçe'ye çevrilmemiş olmasından yılmayacak herkese The Beautiful and Damned'i tavsiye ederim.