Zamanın Efendisi Hugo Cabret ve Buluşu: Erken Fransız Sinemasının Büyüsünden Doğmuş Bir Öykü

Eski işim sayesinde iki sene önce güncel çocuk edebiyatıyla tanışmamın bana en büyük faydası, çocukken okuyup çok sevdiğim kitapların arasına yenilerini katmak oldu kesinlikle. Çocuk sahibi olmayan biz yetişkinler güncel çocuk kitaplarının büyüsünden ne yazık ki habersiziz ve çok şey kaçırıyoruz :)
Kaçıranların pişman olması gereken bu kitaplardan biri de 2007 tarihli The Invention of Hugo Cabret, Türkçe'ye çevrilmiş ismiyle Zamanın Efendisi Hugo Cabret ve Buluşu. Martin Scorsese tarafından sinemaya Hugo adıyla geçtiğimiz sene uyarlanan ve 11 dalda Oscar'a aday gösterilen kitap, Artemis Yayınları tarafından muhteşem bir pazarlama stratejisiyle yine geçtiğimiz sene Oscar'a yakın bir zamanda basıldı. Ben de tam o zamanlarda, çevirisi konusunda tereddütlerim olmasına rağmen, filmden önce kitabı okumak arzusuyla kendime bir kopya satın aldım. İyi ki almışım, iyi ki -gecikmeli de olsa- filmden önce kitabı okumuşum :) Filmi hala izlemedim, o yüzden karşılaştırma yapamayacağım ama ilk izlenimi kitaptan edindiğim, Hugo'nun dünyasını Selznick'in çizimleri ile hayal etmenin tadını çıkarabildiğim için mutluyum.
Kitaba dönmek gerekirse.. Zamanın Efendisi Hugo Cabret ve Buluşu, öksüz ve kimsesiz Hugo Cabret'nin Paris'teki bir tren istasyonunda başlayan macerasını anlatıyor. Babası öldükten sonra saat tamircisi amcasıyla istasyonda yaşamaya başlayan ve onun çıraklığını yapan Hugo, amcası da öldükten sonra onun yerine istasyondaki saatleri tamir etmeye, onların bakımını yapmaya başlar. En büyük tutkusu mekanikler eşyalardır ve babasıyla bağını koparmamanın tek yolunun onun ölmeden önce tamir etmeye başladığı robotun tamirini tamamlamak olduğunu düşünmektedir. Bu düşüncenin yol açtığı obsesyon, onu istasyondaki oyuncakçı Papa Georges ve onun manevi kızı Isabelle ile tanıştırır. Hikayenin devamı Hugo'nun geleceğini şekillendirecek ve de Fransız sineması ile ilgili çok önemli bir sırrı gün ışığına çıkaracaktır. 

Zamanın Efendisi Hugo Cabret ve Buluşu bir roman değil, bir resimli kitap da değil, bunların ikisi arasında bir noktada. O da ne mi demek? Selznick, çocuk edebiyatında bir ilki gerçekleştirerek hikayesini neredeyse eşit derecede illüstrasyon ve metinle anlatıyor. Kitapta 300'e yakın illüstrasyon var ve bu illüstrasyonlar, hikayesinde çok önemli bir yere sahip dönem Fransız sinemasına uygun olarak siyah-beyaz resmedilmişler. Çok heyecan verici değil mi? :) Bu illüstrasyonların yanı sıra hikayede adı geçen bazı filmlerden alınan görseller de cabası.
Selznick'in metnindeki bu yenilikçi form, heyecan, gizem ve sır dolu macera ve en önemlisi Hugo ve Isabelle karakterlerinde karşımıza çıkan çocuklara özgü merak ve umut, çocuk kitaplarını ödüllendiren kurumların da gözünden kaçmamış. Hugo, 2008 yılında, resimli kitapları (çocuk yayıncılığı jargonuyla konuşmak gerekirse picture book'ları :) ) ödüllendiren Caldecott'un onur ödülünün sahibi olmuş. 

Bu yazı için kitapla ilgili araştırma yaparken kitabın resmin sitesine denk geldim. Selznick ile ilgili haberlerin de yer aldığı sitede, Selznick'in Hugo öncesi illüstrasyonlarını içeren kitapları, en önemlisi de yeni çalışmaları ile ilgili bilgi sahibi olabiliyorsunuz. Selznick'in yeni kitabı Wonderstruck'tan da bu sayede haberdar oldum. Hugo gibi illüstrasyon ve metinlerden oluşan bu kitap, Selznick'in Hugo ile başlattığı metin ve illüstrasyon dengesini bir adım öteye taşıyor. Duyma engelli iki çocuğun farklı zaman dilimlerinde geçen hikayelerini anlatan kitap, bu hikayelerden birini metin ve illüstrasyonlarla, diğerini ise sadece illüstrasyonlarla anlatıyor. Hugo ile ortaya son derece başarılı bir çeviri ve baskı çıkaran Artemis Yayınları'nın Wonderstruck için de aynı özeni göstermesini, bu kitabı yayınlamak için Hugo kadar beklememesini umut ediyorum. Nitekim Hugo'nun orijinalini bir türlü bulamamıştım, Wonderstruck için de durumun çok farklı olacağını sanmıyorum. 
Son olarak, Zamanın Efendisi Hugo Cabret ve Buluşu'nu tüm yetişkinlere ve özellikle de 11 yaş üstü tüm çocuklara tavsiye ederim. Karşınızdaki filminden bağımsız olarak sizi heyecanlandıracak, son derece orijinal ve başarılı bir öykü. Fiyat olarak ortalama çocuk kitaplarından pahalıca olsa da kesinlikle satın alınmayı ve desteklenmeyi hak ediyor.